Εκλογικός νόμος: αδύνατη η συναίνεση

Η προσπάθεια της κυβέρνησης ν' αλλάξει ριζικά τους όρους διεξαγωγής των εκλογών, με την προώθηση του γερμανικού μοντέλου [για την ακρίβεια πρόκειται για παραλλαγή του], συναντά πολλές και ισχυρές αντιδράσεις. Η αντιπολίτευση, για διαφορετικούς λόγους η κάθε συνιστώσα της, διαφωνεί διαρρήδην. Τα κόμματα της Αριστεράς επιμένουν ότι το μόνο τίμιο εκλογικό σύστημα είναι η απλή και άδολη αναλογική, γιατί μόνο με αυτή αποτυπώνονται οι πραγματικοί πολιτικοί συσχετισμοί στο κοινοβούλιο. Όλα τα άλλα συστήματα είναι καλπονοθευτικά. Έχουν δίκιο.

Όμως, οφείλουν να ξέρουν [και φυσικά το ξέρουν] ότι η απλή αναλογική ευνοεί τις κυβερνήσεις συνεργασίας γιατί είναι απίθανο ένα κόμμα να συγκεντρώσει το 50%+1 των ψήφων και να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ούτε, όμως, το ΚΚΕ ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ θέλουν να συνομιλήσουν με το ΠΑΣΟΚ [ο κοντινότερος προς αυτά χώρος], ενώ ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι κάποτε θα καταφέρουν να συνεννοηθούν μεταξύ τους [στην παρούσα φάση αυτό μοιάζει αδύνατο], δύσκολα θα πιάσουν εκείνα τα ποσοστά που θα τους δώσουν κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Με την απλή αναλογική και με θνησιγενείς κυβερνήσεις πορεύτηκε επί δεκαετίες η Ιταλία και το αποτέλεσμα ήταν να απαξιωθεί η απλή αναλογική στη συνείδηση των πολιτών και να περάσει χωρίς ν' ανοίξει μύτη ένα καραμπινάτο πλειοψηφικό σύστημα. Βεβαίως, η επιμονή της Αριστεράς έχει και μια υστερόβουλη πτυχή. Θα τη βόλευε, για παράδειγμα, μια κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού [ΠΑΣΟΚ-ΝΔ], έτσι ώστε αυτή να γίνει ο κυρίαρχος πόλος αντιπολίτευσης και να εισπράττει ακόπως τη δυσφορία που θα προκαλεί η κυβερνητική πολιτική.

Η Νέα Δημοκρατία και το ΛΑΟΣ εκφράζουν, επίσης, σοβαρές αντιρρήσεις γιατί θα προκύψουν βουλευτές δύο ταχυτήτων και, ταυτοχρόνως, θα ενισχυθεί ο ρόλος των αρχηγών, αφού αυτοί θα καθορίζουν τη σειρά στις εκλογικές λίστες. Έχουν δίκιο. Όντως είναι υπαρκτός ο κίνδυνος οι βουλευτές από δούλοι του σταυρού να γίνουν όμηροι του αρχηγού. Τα ελληνικά κόμματα, κυρίως τα δύο μεγάλα και το ΛΑΟΣ, είναι αρχηγικά.

Οι επικεφαλής σε περιόδους παντοδυναμίας έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, ενώ τα διορισμένα απ' αυτούς στελέχη συμπεριφέρονται σαν πραιτωριανοί, στήνοντας μηχανισμούς προστασίας και κολακείας για να μην απειληθεί η ηγεμονία των προέδρων. Τα όργανα υπολειτουργούν, οι διαφορετικές φωνές συχνά θεωρούνται ύποπτες για συναλλαγή με τον αντίπαλο και οι αποφάσεις λαμβάνονται σε κλειστούς κύκλους, στους οποίους συμμετέχουν οι εκλεκτοί της ηγεσίας, πολλοί από τους οποίους δε δίνουν λογαριασμό στη βάση και στους ψηφοφόρους.

Ο πρωθυπουργός είπε ότι οι υποψήφιοι θα επιλέγονται με δημοκρατικές διαδικασίες. Η δέσμευσή του, όμως, είναι ρητορική. Είναι περίπου βέβαιο ότι όταν το κρίνει απαραίτητο, δε θα διστάσει να επικαλεστεί τη σοβαρότητα των στιγμών για να ασκήσει το «διευθυντικό δικαίωμά του» παραπέμποντας την υλοποίηση της υπόσχεσής του για συμμετοχή των μελών στις ελληνικές καλένδες. Η μόνη λύση θα ήταν να υπάρξει συνταγματική ρύθμιση που θα κατοχυρώνει την εσωκομματική δημοκρατία, όμως, αυτό θέλει αναθεώρηση του Συντάγματος, η οποία δε μπορεί να γίνει πριν από το 2012.

Υπάρχει, πάντως, ένα πεδίο όπου μπορούν όλα τα κόμματα να συμφωνήσουν. Μιλάμε για την ανάγκη να σπάσουν οι μεγάλες περιφέρειες της Α' και της Β' Αθηνών, της Α' και της Β' Θεσσαλονίκης. Την προσπάθεια θα επιχειρήσουν να τορπιλίσουν οι μεγαλόσχημοι των δύο μεγάλων κομμάτων, που έχουν συνηθίσει ν' απευθύνονται σε ευρύτερα ακροατήρια και απ' αυτά αντλούν ισχύ και διαπραγμευτικό εκτόπισμα, όμως, δεν πρόκειται να βρουν υποστηρικτές στην κοινωνία. Αυτό το απόστημα πρέπει να σπάσει και γιατί ευνοεί τη δημιουργία βαρονιών και γιατί δίνει τη δυνατότητα στους κατόχους μεγάλων κεφαλαίων, δια των δωρεών, να εξασφαλίζουν πολιτική υποστήριξη προκειμένου να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Είναι κοινό μυστικό στους παροικούντες ότι γνωστοί επιχειρηματίες διαθέτουν τις προσωπικές κοινοβουλευτικές ομάδες τους! Η διάρρηξη της σχέσης διαπλοκής ανάμεσα στους οικονομικά ισχυρούς και τους πολιτικούς απαιτεί και άλλες παρεμβάσεις. Τουλάχιστον, ας γίνει από κάπου η αρχή.