ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ - ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΑΣΤΙΓΑ
Ροχαλητό και Αποφρακτική Υπνική Άπνοια
Πολλοί άνθρωποι παρουσιάζουν κάποιου βαθμού δυσκολία στην αναπνοή κατά την διάρκεια του ύπνου. Η ηπιότερη της μορφή είναι το ροχαλητό, το οποίο είναι απλά θορυβώδης αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η πιο σοβαρή της μορφή είναι η αποφρακτική υπνική άπνοια, κατά την οποία οι άνθρωποι ροχαλίζουν δυνατά, αλλά επίσης παρουσιάζουν διακοπές στην αναπνοή τους, οι οποίες μπορεί να συμβούν έως και εκατοντάδες φορές μέσα στη νύχτα. Παρόλο που οι άνθρωποι με υπνική άπνοια είναι συνήθως γνώστες του προβλήματός τους εντούτοις, οι περισσότεροι δεν έχουν αντιληφθεί ότι μπορεί να έχουν ένα σοβαρότερο πρόβλημα υγείας.
Τι είναι υπνική άπνοια;
Άπνοια είναι η παύση στην αναπνοή, η οποία διαρκεί για τουλάχιστον 10 δευτερόλεπτα. Η υπνική άπνοια, η οποία συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου, μπορεί να διαχωριστεί σε δύο κύριους τύπους. Η κεντρική υπνική άπνοια αναφέρεται στις παύσεις της αναπνοής όταν δεν υπάρχει καθόλου προσπάθεια για αναπνοή. Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος δεν δίνει «σήμα» στους πνεύμονες να πάρουν ανάσα. Η αποφρακτική υπνική άπνοια αναφέρεται στις παύσεις στην αναπνοή κατά τη διάρκεια και εφόσον υπάρχει προσπάθεια για αναπνοή. Οι πνεύμονες προσπαθούν να τραβήξουν αέρα μέσα στο στήθος, αλλά λόγω εμποδίου ή απόφραξης σε κάποιο σημείο της διαδρομής του αεραγωγού, δεν υπάρχει καθόλου εισροή αέρα. Αυτός ο τύπος τείνει να είναι συχνότερος από την άπνοια κεντρικής αιτιολογίας. Και στους δύο τύπους, η άπνοια τελικά καταλήγει σε έγερση, ή μεταφορά από βαθύ ύπνο σε ένα ελαφρύτερο στάδιο ύπνου. Με τη μετακίνηση σε αυτό το ελαφρύτερο στάδιο ύπνου, φτάνουμε σε ένα σημείο, όπου είτε ο αεραγωγός ανοίγει ή ο εγκέφαλος στέλνει τελικά το κατάλληλο σήμα στους πνεύμονες και η αναπνοή ξαναρχίζει. Συνήθως δεν υπάρχει αντίληψη αυτών των περιόδων άπνοιας ή των εγέρσεων από τον ασθενή. Παρά ταύτα, η χαλαρωτική ιδιότητα του ύπνου διακόπτεται, και ο ασθενής μπορεί να ξυπνήσει μετά από 8 ή περισσότερες ώρες νιώθοντας κουρασμένος.
Τι είναι το ροχαλητό;
Το πρωτοπαθές ροχαλητό, το οποίο είναι επίσης γνωστό ως απλό ροχαλητό ή καλόηθες ροχαλητό χαρακτηρίζεται από δυνατούς, εκ του ανωτέρου αναπνευστικού ήχους, κατά τη διάρκεια του ύπνου χωρίς όμως επεισόδια άπνοιας. Δυστυχώς, είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τους «απλούς ροχαλίζοντες» από αυτούς που πάσχουν από υπνική άπνοια. Οι περισσότεροι άνθρωποι που ροχαλίζουν, αλλά που όμως δεν έχουν υπνική άπνοια, δεν παρουσιάζουν υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και ούτε οι σύντροφοι τους έχουν προσέξει διακοπές αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Εάν υποψιαζόμαστε αποφρακτική υπνική άπνοια, τότε χρειάζεται αξιολόγηση από έναν ειδικό ιατρό σε θέματα ύπνου.
Τι προκαλεί ροχαλητό και αποφρακτική υπνική άπνοια;
Ο αεραγωγός αρχίζει από τη μύτη και το στόμα, εκτείνεται διαμέσου του φάρυγγα, λάρυγγα και τραχεία, και τελικά καταλήγει στους πνεύμονες. Παρόλο που η τραχεία δεν υποχωρεί στην αρνητική πίεση, τα υπόλοιπα μέρη της αναπνευστικής οδού δεν έχουν τις ίδιες ιδιότητες. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι μύες οι οποίοι διατηρούν την αναπνευστική οδό ανοιχτή, χαλαρώνουν, οδηγώντας έτσι σε κατάρρευση την αναπνευστική οδό. Εφόσον οι πνεύμονες προσπαθούν να εισπνεύσουν την ίδια ποσότητα αέρα διαμέσου μικρότερου σε διάμετρο οδού, η ταχύτητα εισροής του αέρα πρέπει να αυξηθεί. Ταχύτερες ταχύτητες ροής αέρα θέτουν τις εύκαμπτες δομές του στοματοφάρυγγα, όπως την οροφή του στόματος ή αλλιώς υπερώα, και τη γλώσσα σε δόνηση, η οποία και προκαλεί τους ενοχλητικούς θορύβους του ροχαλητού. Εάν η κατάρρευση της αναπνευστικής οδού είναι πλήρης, τότε η εισροή του αέρα σταματάει και ακολουθεί άπνοια. Η αποφρακτική υπνική άπνοια χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια απόφραξης της αναπνευστικής οδού, τα οποία συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου, συνήθως σχετίζονται με πτώση στα επίπεδα του οξυγόνου στο αίμα και οδηγούν σε υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η αναπνευστική οδός μπορεί να αποφραχθεί σε οποιοδήποτε σημείο από τη μύτη μέχρι το λάρυγγα, αν και σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει μερική απόφραξη σε πολλαπλά επίπεδα. Η μύτη μπορεί να αποφραχθεί από σκολίωση ρινικού διαφράγματος, φλεγμονή, αλλεργίες ή αδυναμία των χόνδρων οι οποίοι υποστηρίζουν τη μύτη. Υπερτροφικές αμυγδαλές ή ευμεγέθης γλώσσα μπορεί να αποφράξουν το στόμα και το φάρυγγα. Το μέγεθος και το σχήμα της κάτω γνάθου μπορούν επίσης να παίξουν έναν ρόλο, με το να περιορίσουν το χώρο στον οποίο η γλώσσα και οι παρίσθμιες αμυγδαλές πρέπει να χωρέσουν. Όσο περισσότερο περιορισμένη είναι η αναπνευστική οδός όταν ένα άτομο είναι ξύπνιο, τόσο περισσότερο πιθανό είναι να υπάρξει απόφραξη κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της άπνοιας, ή της βαρύτητάς της.
Κάθε μυοχαλαρωτικό, όπως η κατανάλωση αλκοόλ πριν από την ώρα του ύπνου, ή υπνωτικά χάπια, μπορούν να αυξήσουν το βαθμό της κατάρρευσης της αναπνευστικής οδού και να επιδεινώσουν το ροχαλητό ή την άπνοια. Αύξηση βάρους ή παχυσαρκία οδηγούν σε αύξηση του μεγέθους των αποθεμάτων λίπους κατά μήκος του λαιμού, το οποίο μπορεί να επιδεινώσει την άπνοια. Το κάπνισμα μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες πτώσεις του οξυγόνου στο αίμα κατά τη διάρκεια της άπνοιας, το οποίο υποβάλλει σε επιπρόσθετο στρες την καρδιά και τους πνεύμονες.
Ποια είναι τα σημεία και τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας;
Οι περισσότεροι ασθενείς με υπνική άπνοια παρουσιάζουν δυνατό ροχαλητό. Παρόλα αυτά, κάθε άτομο που ροχαλίζει δεν πάσχει απαραίτητα και από υπνική άπνοια. Συχνά ο/η σύζυγος ή σύντροφος θα προσέξουν αναπνευστικές παύσεις και θα επιστήσουν την προσοχή σε ένα άτομο για την πιθανότητα άπνοιας. Κάποιοι άνθρωποι ξυπνούν κατά περιόδους, με την καρδιά τους να χτυπά δυνατά, ιδρωμένοι ή με την αίσθηση πνιγμού. Η κακής ποιότητας ύπνος που απορρέει από την αποφρακτική υπνική άπνοια, οδηγεί στα αισθήματα της κούρασης και υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε πρωινούς πονοκεφάλους, χαμηλή συγκέντρωση, αδύνατη μνήμη και μειωμένη απόδοση στην εργασία.
Είναι αυτό μία σοβαρή πάθηση;
ΝΑΙ! Η υπνική άπνοια είναι δυνητικά επικίνδυνη για τη ζωή κατάσταση, η οποία απαιτεί ιατρική συμβουλή. Οι κίνδυνοι από μία αδιάγνωστη και αθεράπευτη αποφρακτική υπνική άπνοια περιλαμβάνουν καρδιακή προσβολή, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, αρρυθμίες, υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιακή νόσο. Επιπρόσθετα, η αποφρακτική υπνική άπνοια προκαλεί υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγικότητα στην εργασία και προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Η στέρηση ύπνου, όπως αυτή που προκαλείται από την υπνική άπνοια, έχει την ίδια επίδραση στην ικανότητα κάποιου να οδηγήσει αυτοκίνητο όπως και η κατανάλωση αλκοόλ. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από υπνική άπνοια έχουν περίπου 7 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα από αυτούς που δεν υποφέρουν. Επίσης οι ασθενείς που παραμελούν το συγκεκριμένο πρόβλημα χωρίς να ζητήσουν ιατρική συμβουλή, έχουν υψηλότερα επίπεδα θνησιμότητας από αυτούς που έχουν επιτυχώς αντιμετωπίσει το πρόβλημα.
Πως μπορεί ο γιατρός να ξεχωρίσει μεταξύ της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας και του ροχαλητού;
Το ιστορικό και η φυσική εξέταση στο ιατρείο, μπορεί να εντοπίσουν τους ασθενείς που είναι σε κίνδυνο από αποφρακτική υπνική άπνοια. Τυπικά σημεία και συμπτώματα υπνικής άπνοιας μπορούν να αναγνωριστούν, και πιθανά σημεία απόφραξης της αναπνευστικής οδού να προσδιοριστούν. Παρόλα αυτά η διάγνωση της υπνικής άπνοιας απαιτεί μία μελέτη ύπνου, η οποία καλείται πολυσομνογράφημα. Υπάρχουν 2 είδη πολυσομνογραφήματος. Μία τυπική ολονύχτια μελέτη, απαιτεί την παραμονή του ασθενή όλη τη νύχτα σε ένα ειδικό εργαστήριο ύπνου. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης θα κοιμηθείτε σε ένα δωμάτιο όμοιο με τα δωμάτια ενός ξενοδοχείου, ενώ εγκεφαλογράφημα (ΕΕΓ), τάση μυών, κινήσεις οφθαλμών, ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), αναπνοή, επίπεδα οξυγόνου του αίματος και αναπνευστικοί ήχοι (ροχαλητό, ξεφωνητό πνιγμού, κλπ) μετρώνται διαρκώς. Αυτό επιτρέπει την ανίχνευση αναπνευστικών παύσεων, τον προσδιορισμό της συχνότητας αυτών των επεισοδίων, τον καθορισμό των αναπνευστικών παύσεων ως κεντρικής ή αποφρακτικής αιτιολογίας και δείχνει τις επιδράσεις αυτών των επεισοδίων στον ύπνο, όπως και στην καρδιά και τους πνεύμονες. Το δεύτερο είδος μελέτης ύπνου γίνεται στο σπίτι. Αυτή η μελέτη επιτρέπει την καταγραφή κάποιων σωματικών λειτουργιών , όπως και σε ένα πλήρες εργαστήριο ύπνου, αλλά στο φυσικό σπιτικό περιβάλλον του αρρώστου. Οι μελέτες στο σπίτι δεν είναι γενικά τόσο ευαίσθητες στην ανίχνευση της υπνικής άπνοιας όσο στο ειδικά εξοπλισμένο εργαστήριο, και μπορεί να μην ανιχνεύσουν υπνικές ανωμαλίες εκτός της υπνικής άπνοιας, αλλά είναι χρήσιμες σε μερικές καταστάσεις. Και οι δύο μελέτες είναι ανώδυνες. Η υπνική άπνοια είναι μία προοδευτική κατάσταση, η οποία χειροτερεύει όσο γερνάμε. Οι ασθενείς με ήπια υπνική άπνοια θα πρέπει να ελέγχονται περιοδικά .
Πως αντιμετωπίζεται η υπνική άπνοια;
Η θεραπεία της υπνικής άπνοιας εξαρτάται από τη βαρύτητα του προβλήματος και την ιδιαίτερη ανατομία του αεραγωγού του εκάστοτε ασθενή. Ήπια υπνική άπνοια μπορεί να αντιμετωπιστεί με αλλαγές συνηθειών. Σε ανθρώπους με σοβαρή υπνική άπνοια λόγω παχυσαρκίας, στους οποίους οι διαιτητικές αλλαγές και η άσκηση μόνο δεν είναι επαρκείς να μειώσουν το βάρος του ασθενή, η χειρουργική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει. Οι χειρουργικές επεμβάσεις για απώλεια βάρους όπως η χειρουργική γαστρικής προσπέρασης (bypass), επιτρέπουν σε κάποιον να μειώσει την ποσότητα της τροφής που τρώει και έτσι να χάσει βάρος. Άλλες απλές οδηγίες, όπως η θέση κατάκλισης, η μείωση του αλκοόλ ή της χρήσης υπνωτικών χαπιών, μπορούν επίσης να βοηθήσουν σε ήπιες περιπτώσεις. Υπάρχουν ειδικές οδοντιατρικές συσκευές, οι οποίες διατηρούν τον αεραγωγό ανοιχτό και έτσι βοηθούν στη μείωση του ροχαλητού ή της ήπιας υπνικής άπνοιας. Αυτές οι συσκευές λειτουργούν με το να κρατούν την κάτω γνάθο σε τέτοια θέση, που εμποδίζει τον αεραγωγό να καταρρεύσει. Σε κάποιες περιπτώσεις, εάν η ήπια υπνική άπνοια φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα ενός εύκολα αντιμετωπίσιμου εμποδίου της αναπνευστικής οδού, όπως υπερτροφικές αμυγδαλές ή σκολίωση ρινικού διαφράγματος, τότε η χειρουργική επέμβαση μπορεί να προσφέρει άμεση ανακούφιση και αντιμετώπιση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η πρώτη αγωγή που προτείνεται για την υπνική άπνοια είναι Συνεχής Θετική Πίεση Αεραγωγού (Continuous Positive Airway Pressure ή CPAP). Το CPAP είναι μία μηχανή η οποία απαλά αυξάνει την πίεση του αέρα μέσα στον αεραγωγό, εμποδίζοντας έτσι αυτόν να καταρρεύσει και να αποφραχθεί. Ο ασθενής φοράει μία μάσκα πάνω από τη μύτη κατά τη διάρκεια του ύπνου, η οποία συνδέεται με το CPAP μηχάνημα. Το ακριβές επίπεδο πίεσης που προσφέρεται από το μηχάνημα πρέπει να καθοριστεί κατά τη διάρκεια μίας μελέτης ύπνου και ενώ χρησιμοποιείται το μηχάνημα. Το CPAP είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό για αυτούς που το χρησιμοποιούν σωστά. Είναι επίσης η θεραπεία με τις λιγότερες επιπλοκές. Σε ασθενείς που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν το CPAP αποτελεσματικά, συστήνεται χειρουργική θεραπεία. Συνήθως ο χειρουργός θα ζητήσει από τον ασθενή να παραμείνει στο CPAP για τουλάχιστον ένα μήνα, για να δει εάν αυτός πηγαίνει καλύτερα. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι τα αποτελέσματα της χειρουργικής θεραπείας, πολύ σπάνια θα είναι καλύτερα από αυτά της CPAP. Με άλλα λόγια, εάν ένα άτομο χρησιμοποιεί CPAP αλλά ακόμα αισθάνεται κουρασμένο κατά τη διάρκεια της ημέρας, είναι απίθανο να έχει οποιοδήποτε αποτέλεσμα καλύτερο από αυτό με μία εγχείρηση. Άλλες αιτίες κοπώσεως μπορεί να είναι παρoύσες, και περαιτέρω ιατρικές εξετάσεις είναι απαραίτητες. Οι χειρουργικές θεραπείες κατευθύνονται προς αυτά τα τμήματα του αεραγωγού τα οποία θεωρείται ότι συμβάλλουν στην απόφραξη. Οι κύριες περιοχές που λαμβάνονται υπόψη είναι οι ρινικές θαλάμες, η υπερώα και αμυγδαλές, και το πίσω και κατώτερο τμήμα της γλώσσας. Ευθειάζοντας ένα σκολιό διάφραγμα, αφαιρώντας ρινικούς πολύποδες ή αδενοειδείς εκβλαστήσεις («κρεατάκια»), ή αντιμετωπίζοντας αλλεργίες μπορεί να διευρυνθεί η ρινική οδός. Επιπρόσθετος χώρος μπορεί να κερδηθεί στην περιοχή της υπερώας με την αφαίρεση τμήματος από μια μακριά και πλαδαρή υπερώα (υπερωϊοπλαστική) ή με αμυγδαλεκτομή. Το διάστημα πίσω από τη γλώσσα μπορεί να διευρυνθεί είτε με το να μειώσουμε το μέγεθος της γλώσσας ή με το να επανατοποθετήσουμε τη γλώσσα πιο μπροστά στο στόμα. Τα ποσοστά επιτυχίας των περισσότερων χειρουργικών επεμβάσεων εξαρτώνται από την ιδιαίτερη ανατομία του κάθε ασθενή και τη βαρύτητα της άπνοιάς τους. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις, ή σε αυτούς που οι χειρουργικές επεμβάσεις και θεραπείες έχουν αποτύχει, πρέπει να ληφθούν περισσότερο δραστικά μέτρα. Μετακινώντας την άνω και κάτω γνάθο προς τα μπροστά μπορούμε σημαντικά να μεγαλώσουμε τον αεραγωγό. Τελευταία λύση είναι αυτή, της τραχειοστομίας. Χρησιμοποιείται ένας αναπνευστικός σωλήνας ο οποίος τοποθετείται διαμέσου του δέρματος, κατευθείαν στην τραχεία. Ο σωλήνας συνήθως διατηρείται κλειστός κατά τη διάρκεια της ημέρας, ώστε ο ασθενής να μπορεί να μιλήσει και να αναπνεύσει κανονικά. Τη νύχτα ο σωλήνας της τραχειοστομίας ανοίγεται ώστε ο αεραγωγός να παραμένει ανοικτός καθόλη την ώρα του ύπνου. Ο σωλήνας τραχειοστομίας απαιτεί προσεκτική φροντίδα και καθάρισμα.
Τι μπορεί να γίνει για το ροχαλητό;
Πριν από τη θεραπεία του ροχαλητού, είναι συνήθως απαραίτητο να αποκλείσουμε αποφρακτική υπνική άπνοια ή άλλες διαταραχές του ύπνου. Αλλαγές συμπεριφοράς και τρόπου ζωής, όπως απώλεια βάρους, κοιμώμενος μπρούμυτα ή στο πλάι, μείωση της λήψης αλκοόλ είναι οι ενέργειες που συστήνονται. Οι οδοντιατρικές συσκευές που μπορούν επίσης να μειώσουν ή να εξαφανίσουν το ροχαλητό. Οι χειρουργικές θεραπείες για την αντιμετώπιση του ροχαλητού, γενικά αφορούν την υπερώα και τη σταφυλή, οι οποίες και προκαλούν τους ήχους του ροχαλητού στους περισσότερους ανθρώπους. Μπορεί να γίνουν κάτω από τοπική ή γενική αναισθησία με καυτηρίαση (ηλεκτρικό νυστέρι) ή λέιζερ (Σταφυλοϋπερώειος πλαστική - LAUP). Νεότερες θεραπείες στοχεύουν στο να κάνουν περισσότερο άκαμπτους παρά να αφαιρέσουν τους παραπάνω ιστούς. Αυτό γίνεται κυρίως με μία συσκευή ραδιοσυχνοτήτων (σομνοπλαστική). Αυτή η επέμβαση χρησιμοποιεί μία ειδική βελόνα η οποία μετατρέπει το ηλεκτρικό ρεύμα σε θερμότητα και απαλά καίει μικρές περιοχές στην οροφή του στόματος. Καθώς αυτές οι περιοχές επουλώνονται, δημιουργείται ουλώδης ιστός που κάνει περισσότερο άκαμπτη τη μαλθακή υπερώα, μειώνοντας τις δονήσεις της οπότε και το ροχαλητό. Αυτή η επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί στο ιατρείο με τοπική αναισθησία. Γενικά η σομνοπλαστική προκαλεί πολύ λιγότερες ενοχλήσεις από την αποκοπή κομματιού από την υπερώα και τη σταφυλή, αλλά ίσως χρειαστεί περισσότερες από μία συνεδρίες προτού ένα αποδεκτό αποτέλεσμα κατορθωθεί. Ο γιατρός σας μπορεί να συζητήσει μαζί σας τις θεραπευτικές ενέργειες που είναι καλύτερες για εσάς μετά από την εξέτασή σας.
Φώτης Καψιμάλης, Απαλλαγείτε για πάντα από την υπνική άπνοια και τις βλαβερές συνέπειες της
Η υπνική άπνοια είναι η κατάσταση κατά την οποία η αναπνοή διακόπτεται κατά τη διάρκεια του ύπνου και αυτό μπορεί να οφείλεται σε μία σειρά παθολογικών παραγόντων. Αν ροχαλίζετε δυνατά κάθε νύχτα, έχουν παρατηρήσει οι δικοί σας άνθρωποι ότι σταματά η αναπνοή σας όταν κοιμάστε, ξυπνάτε κουρασμένοι ή αισθάνεστε νύστα και κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας που δεν μπορείτε να δικαιολογήσετε, σημαίνει ότι πιθανόν πάσχετε από το σύνδρομο της άπνοιας στον ύπνο. Θα πρέπει να γνωρίζετε πως αν δεν αντιμετωπίσετε την κατάσταση εγκαίρως οι συνέπειες μπορεί να είναι ιδιαίτερα βλαβερές για την υγεία σας, παρόλα αυτά δεν θα πρέπει να σας πιάνει πανικός αφού η θεραπεία που εφαρμόζεται στις μέρες μας για τη λύση του προβλήματος, σας απαλλάσσει από το σύνδρομο της υπνικής άπνοιας για πάντα. Σε ένα από τα πιο σύγχρονα Εργαστήρια Μελέτης Ύπνου που λειτουργεί σήμερα στο Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν, η μέθοδος που χρησιμοποιείται από τους εξειδικευμένους ιατρούς στην Ιατρική Ύπνου, έχει προσφέρει ανακούφιση σε εκατοντάδες ασθενείς, που έπειτα από αρκετή ταλαιπωρία απέκτησαν εξαιρετική ποιότητα ύπνου και απαλλάχτηκαν από τα ενοχλητικά και βλαβερά συμπτώματα της υπνικής άπνοιας.
Ο πνευμονολόγος Φώτης Καψιμάλης γεννήθηκε το 1965 και είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής Πάτρας(1983-1990). Από το 1993 έως το 1995 εργάστηκε ως ειδικευόμενος ιατρός στα Νοσοκομεία Σωτηρία και Σισμανόγλειο και αποκτά τίτλο ειδικότητας (Πνευμονολογία), τον Δεκέμβριο του 1995. Τον Δεκέμβριο του 2008 αποκτά το διδακτορικό του δίπλωμα με θέμα «Μεταβολικές και ανοσολογικές διαταραχές στο σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο».
Θέσεις εργασίας
Υπηρεσία υπαίθρου: Νοσοκομείο Χαλκίδας (3/1996 – 5/1997) και Κέντρο Υγείας Ψαχνών ως Αγροτικός Ιατρός
Ιατρικό Κέντρο Αθηνών: 1/1998 -12/1998 ως εξωτερικός συνεργάτης του Εργαστηρίου Μελέτης Ύπνου και Αναπνευστικής Λειτουργίας με παράλληλη λειτουργία ιδιωτικού ιατρείου
Γ.Π. Νοσοκομείο Ελευσίνας: 1/1999-6/2002 με θέση επιμελητού Β’ ΕΣΥ στην Πνευμονολογική Κλινική
Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν»: Από 6/2002 με θέση Επιμελητού Β’ της Πνευμονολογικής Κλινικής και λειτουργία ιδιωτικού ιατρείου
Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν»: Από 7/2005 με θέση Επιμελητού Α’ της Πνευμονολογικής Κλινικής
Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν»: Από 1/2007 με θέση αναπληρωτή Διευθυντή της Πνευμονολογικής Κλινικής
Επιστημονικός Υπεύθυνος Κέντρου Διαταραχών του Ύπνου (2009). Επιστημονικός Συνεργάτης Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Σωτηρία (2009).
Μετεκπαίδευση στο εξωτερικό
1.6/1997 έως 12/1997 στην Αγγλία. Ογκολογία του Αναπνευστικού. London Chest Hospital & St Bartholomew’s Hospital, London, UK (Dr Robin Rudd)
2.6/2000 έως 9/2001 στον Καναδά. Διαταραχές της Αναπνοής στον Ύπνο. St Boniface Hospital, Sleep Disorders Center, Winnipeg, MB, Canada (Dr Meir Kryger).
Έχει κάνει πολλές ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια και αντίστοιχες δημοσιεύσεις σε ιατρικά περιοδικά.
Είναι έγγαμος, πατέρας δύο παιδιών.
-Τι είναι η αποφρακτική άπνοια στον ύπνο;
- Είναι μία συχνή παθολογική κατάσταση του ύπνου κατά την οποία παρατηρείται δυνατό ροχαλητό και πολλές διακοπές της αναπνοής.
-Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα;
-Εκτός από το ροχαλητό και τις διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου αναφέρονται συχνά αφυπνίσεις με το αίσθημα του πνιγμού, εφιάλτες και συχνή νυχτερινή ούρηση. Το πρωί οι ασθενείς ξυπνούν με ξηρό στόμα, πονοκέφαλο και αίσθημα κούρασης. Κατά τη διάρκεια της ημέρας η ικανότητα συγκέντρωσης είναι μειωμένη, η πρόσφατη μνήμη επηρεάζεται, εμφανίζεται υπνηλία και κούραση καθώς επίσης και διαταραχές του συναισθήματος όπως θυμός ή στεναχώρια. Πολλές φορές μάλιστα τα άτομα αυτά οδηγούνται σε συμπτώματα που θυμίζουν κατάθλιψη.
-Τι ακριβώς συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου;
-Κατά τη διάρκεια του ύπνου οι ανώτεροι αεραγωγοί μας και συγκεκριμένα τα τοιχώματα του φάρυγγα χαλαρώνουν κατά την εισπνοή, έτσι ώστε σε μερικά άτομα να προκαλούν απόφραξη του αυλού και επομένως μείωση του αέρα και του οξυγόνου που εισπνέουμε. Το ροχαλητό που προκαλείται από τις κινήσεις των ιστών του αεραγωγού γίνεται όλο και πιο δυνατό μέχρι τη στιγμή που διακόπτεται λόγω της απόφραξης. Αυτό οδηγεί τον εγκέφαλο σε κατάσταση συναγερμού που καταλήγει σε αύξηση της αναπνευστικής προσπάθειας με στόχο τη διάνοιξη του αεραγωγού, δηλαδή προκαλείται μια μικροαφύπνιση, όπως ονομάζεται, διότι το άτομο δεν την αντιλαμβάνεται. Στην αφύπνιση ο οργανισμός ενεργοποιείται με αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης. Αν το επεισόδιο αυτό επαναλαμβάνεται πολλές φορές, ο ύπνος κατακερματίζεται και δεν μας ξεκουράζει. Έτσι εξηγούνται η υπνηλία και η πνευματική κόπωση την επόμενη ημέρα καθώς και οι σοβαρές επιπτώσεις στην καρδιακή λειτουργία.
-Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο;
-Η αποφρακτική άπνοια του ύπνου είναι πολύ συχνή. Προσβάλλει άνδρες, γυναίκες, ηλικιωμένους και παιδιά. Υπολογίζεται ότι πάσχει περισσότερο από το 5% του πληθυσμού. Καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από αυξημένο κίνδυνο υπνικής άπνοιας είναι η παχυσαρκία, οι ανωμαλίες της κατασκευής των γνάθων, όπως η μικρή κάτω γνάθος, η ρινική απόφραξη, η διόγκωση των αμυγδαλών, η εμμηνόπαυση στις γυναίκες, οι διαταραχές του θυρεοειδούς καθώς και η λήψη αλκοόλ ή ηρεμιστικών πριν τον νυχτερινό ύπνο.
-Είναι επικίνδυνη αυτή η κατάσταση;
-Ναι. Η υπνηλία δεν μπορεί παρά να είναι ένα επικίνδυνο σύμπτωμα. Εκτός των προβλημάτων που προκαλεί στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά εργατικά και κυρίως τροχαία ατυχήματα. Υπολογίζεται ότι το 10% των τροχαίων ατυχημάτων προκαλούνται λόγω παθολογικής υπνηλίας. Επίσης η υπνική άπνοια θεωρείται ως αιτία αρτηριακής υπέρτασης και παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση εμφράγματος του μυοκαρδίου, αρρυθμιών, καρδιακής ανεπάρκειας, αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και σακχαρώδη διαβήτη.
-Πως γίνεται διάγνωση αυτής της κατάστασης;
- Η διάγνωση γίνεται σε ειδικά εργαστήρια μελέτης ύπνου, με την καταγραφή κατά τη διάρκεια του ύπνου των σημάτων της αναπνοής, της οξυγόνωσης, της αναπνευστικής προσπάθειας, του καρδιακού ρυθμού και του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος. Στη συνέχεια η μελέτη αναλύεται από ειδικούς ιατρούς με τους οποίους συζητιούνται τα προβλήματα του ύπνου.
-Αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά;
-Η υπνική άπνοια αντιμετωπίζεται πάντα. Η κύρια αντιμετώπιση γίνεται με την εφαρμογή θετικής πίεσης αέρα στους ανώτερους αεραγωγούς μέσω ρινικής μάσκας. Εναλλακτικά γίνεται διόρθωση της θέσης της κάτω, είτε μερικές φορές χειρουργική διόρθωση συγκεκριμένων ανατομικών διαταραχών. Η επιλογή της αντιμετώπισης εξαρτάται πάντα από τη βαρύτητα της κατάστασης.
Η υπνική άπνοια αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου 46%
Μία βαριά μορφή της υπνικής άπνοιας αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά 46%, ανακοίνωσαν χθες Δευτέρα αμερικανοί ερευνητές, αλλά πρόσθεσαν ότι άτομα με ηπιότερης μορφής διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο τους δεν διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, άτομα που πάσχουν από οξεία διαταραχή της αναπνοής στη διάρκεια του ύπνου είναι πιθανότερο να πεθάνουν από μία σειρά αιτιών σε σύγκριση με άλλα άτομα που δεν πάσχουν από διαταραχές του ύπνου.
Ο κίνδυνος είναι αυξημένος σε άνδρες ηλικίας 40 με 70 χρόνων, διαπίστωσε ο Ναρές Πουντζάμπι του πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς της Βαλτιμόρης και οι συνεργάτες του.
Η υπνική άπνοια οφείλεται στην απόφραξη του άνω αεραγωγού στη διάρκεια του ύπνου.
Ένα από τα συμπτώματα είναι το ροχαλητό, αλλά αυτό που διαφοροποιεί την άπνοια από άλλες διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο είναι οι πολλές, σύντομες διακοπές της αναπνοής στον ύπνο.
Η υπνική άπνοια είναι στενά συνδεδεμένη με την παχυσαρκία, την υπέρταση, την καρδιακή ανεπάρκεια και το εγκεφαλικό, αλλά οι ερευνητές δεν έχουν καταφέρει να αποσαφηνίσουν σε τί ποσοστό μπορεί να αυξάνει την πιθανότητα θανάτου.
Η ομάδα του Πουντζάμπι πραγματοποίησε την έρευνα σε δείγμα 6.400 ανδρών και γυναικών, στη διάρκεια μίας οκταετίας.
Εκείνοι που στην αρχή της έρευνας είχαν βαριάς μορφής υπνική άπνοια είχαν 46% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από οποιαδήποτε αιτία, ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, το χρώμα τους, το βάρος ή το αν ήταν καπνιστές, αναφέρουν οι ερευνητές στην έκθεσή τους που δημοσιεύτηκε στη επιστημονική επιθεώρηση PLoS Medicine.
'Ανδρες ηλικίας 40 εώς 70 χρόνων με βαριάς μορφής διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο είχαν διπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν από οποιαδήποτε αιτία σε σχέση με τους υγιείς άνδρες της ίδιας ηλικίας, αναφέρει η μελέτη.
"Μεταξύ των ανδρών, το 42.9% δεν είχαν διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο, το 33.2% είχαν σε ελαφρά μορφή, το 15.7% σε μέτρια και το 8.2% σε οξεία", έγραψαν οι ερευνητές.
Σύμφωνα με τους ίδιους, περίπου το 25% των γυναικών έπασχαν από ήπια υπνική άπνοια, το 8% από μέτριας μορφής και το 3% από βαριά μορφής.
Οι ερευνητές, οι οποίοι χρηματοδοτήθηκαν από το Εθνικό Καρδιολογικό, Πνευμονολογικό και Αιματολογικό Ινστιτούτο των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας, ανακοίνωσαν ότι οι άνθρωποι εκείνοι με ηπιότερης μορφής διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο δεν είχαν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν πρόωρα.
Υπολογίζεται ότι 12 εκατομμύρια ενήλικες αμερικανοί υποφέρουν από υπνική άπνοια, αλλά οι περισσότεροι από αυτούς είτε δεν διαγιγνώσκονται είτε δεν ακολουθούν θεραπεία.
Το Εθνικό Ίδρυμα Ύπνου τοποθετεί τον αριθμό των πασχόντων σε 18 εκατομμύρια. "Στη βαριάς μορφής υπνική άπνοια, ο αεραγωγός του πάσχοντος αποφράσσεται ενώ εκείνος υποφέρει για 20 με 30 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια ξυπνάει".
"Όταν γίνει τόσο συχνό (το φαινόμενο)- 30 φορές την ώρα- δηλαδή περίπου κάθε δύο λεπτά, τότε πρόκειται για βαριάς μορφής υπνική άπνοια και μπορεί να εξελιχθεί σε πρόβλημα", λέει ο δρ.
Ντέιβιντ Ράποπορτ του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, ο οποίος συμμετείχε στην έρευνα.
"Η καλύτερη θεραπεία για την υπνική άπνοια είναι η απώλεια βάρους.
Ωστόσο, η πιο επιτυχημένη είναι η ρινική μάσκα ή αλλιώς CPAP (συνεχής θετική πίεση αεραγωγού), η οποία ασκεί πίεση στην περιοχή, ώστε να διατηρούνται ανοιχτοί οι αεραγωγοί του ασθενούς όσο εκείνος κοιμάται, επιτρέποντας έτσι τη φυσιολογική αναπνοή", πρόσθεσε ο ίδιος σε ανακοίνωσή του.
"Μία άλλη πιθανή θεραπεία που μπορεί να βοηθήσει είναι η χειρουργική επέμβαση.
Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει και την αφαίρεση των αμυγδαλών", λέει ο Ράποπορτ.
Μία μικρή καναδική εταιρία, η Victhom Human Bionics Inc., έχει υποβάλει αίτηση πατέντας για μία νέα συσκευή που θα εντοπίζει την υπνική άπνοια, που συνήθως διαγιγνώσκεται σε εργαστήρια ύπνου.
ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΗΛΙΑΣ - Χειρουργός - Ωτορινολαρυγγολόγος
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗΣ ΥΠΝΙΚΗΣ ΑΠΝΟΙΑΣ(O.S.A) ΜΕ ΥΠΕΡΗΧΟΥΣ
Οποιαδήποτε διακοπή της αναπνοής στη διάρκεια του ύπνου που διαρκεί πάνω από 10 δευτερόλεπτα θεωρείται παθολογική υπνική άπνοια. Όταν έχουμε πάνω από 10 επεισόδια άπνοιας για μία ώρα ύπνου , τότε μιλάμε για Σύνδρομο Υπνικής άπνοιας. Σύμφωνα με στατιστικές, 2 έως 4% του πληθυσμού υποφέρει από υπνική άπνοια.
Υπάρχουν 3 είδη άπνοιας:
1.Η κεντρική: οφείλεται σε βλάβη του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος
2.Η αποφρακτική(O.S.A) που οφείλεται σε απόφραξη της ανώτερης αναπνευστικής οδού
3.Η μικτή: συνδυάζει την κεντρική και την αποφρακτική άπνοια
Το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας (O.S.A) οφείλεται στην απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού εξαιτίας της σύμπτωσης των τοιχωμάτων της μαλθακής υπερώας και του φάρυγγα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Φυσιολογικά ο αεραγωγός διατηρείται ανοικτός χάρη στην επενέργεια του μυικού τόνου των μυών της σταφυλής και του φάρυγγα, κατά τη διάρκεια όμως του ύπνου ο μυικός τόνος χαλαρώνει με συνέπεια τη σύμπτωση των τοιχωμάτων και την απόφραξη του αεραγωγού σε ασθενείς με υπάρχον ανατομικό πρόβλημα. Συνοδεύεται σχεδόν πάντα από έντονο ροχαλητό.
Αίτια:Τα συνηθέστερα ανατομικά εμπόδια που είναι υπεύθυνα για τη στένωση του αεραγωγού προδιαθέτοντας στην εμφάνιση του ροχαλητού και της άπνοιας είναι η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος , η υπερτροφία των κάτω ρινικών κογχών, οι υπερτροφικές αδενοειδείς εκβλαστήσεις, οι υπερμεγέθεις αμυγδαλές και κυρίως η υπερτροφική σταφυλή και οι στενές καμάρες της υπερώας.
Σημαντικοί προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η παχυσαρκία, ο κοντός και παχύς λαιμός, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ πριν τον ύπνο, τα βαρειά γεύματα λίγη ώρα πριν την κατάκλιση, η ύπτια θέση του σώματος στη διάρκεια του ύπνου και η κατανάλωση ηρεμιστικών ,αντικαταθλιπτικών ή υπνωτικών ουσιών.
Τα συμπτώματα του συνδρόμου αποφρακτικής υπνικής άπνοιας περιλαμβάνουν,εκτός από το ροχαλητό, τις συχνές αφυπνίσεις με αίσθημα ασφυξίας, τη νυκτερινή εφίδρωση, την πρωινή κόπωση και υπνηλία, ευερεθιστότητα, κακοδιαθεσία , διαταραχές συγκέντρωσης και προσοχής, πτώση της αποδοτικότητας στην εργασία ή στο σχολείο, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση , νυκτερινή ενούρηση, μείωση της σεξουαλικής διάθεσης, ελάττωση των επιπέδων οξυγόνου του αίματος, καθώς και σοβαρές καρδιαγγειακές επιπλοκές όπως υπέρταση αρρυθμίες ,ακόμα και αιφνίδιος θάνατος.
Η διάγνωση του συνδρόμου απαιτεί να υποβληθεί ο ασθενής σε ειδική μελέτη ύπνου που ονομάζεται πολυ-υπνογράφημα και γίνεται σε ειδικά εξοπλισμένα κέντρα. Κατά τη διάρκεια της μελέτης του ύπνου απαιτείται ο ασθενής να παραμείνει σε όλη τη διάρκεια του ύπνου του συνδεδεμένος με ειδικά μηχανήματα που καταμετρούν τον αριθμό και τη διάρκεια των απνοιών που εμφανίζει , τις αλλοιώσεις του ηλεκτροκαρδιογραφήματος, την πτώση του κορεσμού του οξυγόνου του αίματος κ.α
Η θεραπεία για το ροχαλητό και την αποφρακτική υπνική άπνοια είναι είτε χειρουργική είτε συντηρητική. Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει την εξαίρεση τμημάτων των αμυγδαλών , της μαλθακής υπερώας και της σταφυλής (Σταφυλο-υπερωιο-φαρυγγοπλαστική) και αποσκοπεί στην διεύρυνση του αεραγωγού. Τα μειονεκτήματα μιας τέτοιας επέμβασης είναι ότι είναι αρκετά ακρωτηριαστική και πολύ επώδυνη για τον ασθενή σε σημείο που δύσκολα συνιστάται ακόμα και από τους ίδιους τους Ωτορινολαρυγγολόγους.
Η συντηρητική θεραπεία συνίσταται στη χορήγηση ειδικής μάσκας συνεχιζόμενης θετικής πίεσης αεραγωγού (C-PAP) που έχει στόχο να κρατάει ανοικτό τον αεραγωγό σε όλη τη διάρκεια του ύπνου. Λίγοι ,όμως, ασθενείς ανέχονται την εφαρμογή μιας τέτοιας συσκευής ,καθώς αναφέρουν ότι είναι ιδιαίτερα ενοχλητική η συνεχής ροή του αέρα ,σε βαθμό μάλιστα που προτιμούν να κοιμούνται χωρίς αυτή.
Τα τελευταία χρόνια βρίσκει ολοένα και αυξανόμενη εφαρμογή η χρήση των χειρουργικών υπερήχων στη θεραπεία του ροχαλητού και της άπνοιας. Πρόκειται για μια υπερσύγχρονη συσκευή που αποτελείται από μια γεννήτρια που παράγει ταλαντώσεις υψηλής συχνότητας (44ΚHz/sec) που μεταφέρονται στο κοπτικό όργανο του υπερήχου που επενεργεί στο ανατομικό εμπόδιο(σταφυλή, καμάρες , αμυγδαλές κ.α) που προκαλεί την απόφραξη του αεραγωγού. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των υπερήχων είναι τα ακόλουθα:
-από το πρώτο κιόλας βράδυ μειώνονται ή εξαφανίζονται το ροχαλητό και οι άπνοιες.
-είναι εντελώς αναίμακτοι καθώς καυτηριάζουν όλα τα μικρά αγγεία
-είναι σχεδόν ανώδυνοι για τον ασθενή αφού δε χρησιμοποιούν καθόλου νυστέρι και ράμματα
-δημιουργούν τέλεια αποστείρωση λόγω της ταλάντωσης σε τόσο υψηλές συχνότητες.
-μπορούν να εφαρμοσθούν ακόμα και χωρίς γενική αναισθησία
-μειώνουν κατά πολύ το χρόνο της επέμβασης (15 -20 λεπτά) και της ανάρρωσης.
-δεν προκαλούν καθόλου τη θερμική βλάβη άλλων μεθόδων (Ραδιοσυχνότητες, LASER) και δε βλάπτουν τους γειτονικούς ιστούς .
-κάνουν την επέμβαση πολύ πιο ήπια και μέσα σε λίγες ώρες ο ασθενής μπορεί να πάει σπίτι του.
